Czym jest smog i dlaczego stanowi zagrożenie?
Smog to mieszanina trujących substancji, takich jak pyły PM2.5 i PM10, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), tlenki azotu, węgla i siarki. Ich obecność w powietrzu spowodowana jest głównie działalnością człowieka, a dokładniej nieefektywnym spalaniem paliw, w tym węgla kamiennego i benzyny. Smog ma niekorzystny wpływ na zdrowie. Zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu oddechowego, krwionośnego i nerwowego, a także wywołuje alergie, stany zapalne, podrażnienie spojówek, osłabienie i problemy z koncentracją. Szczególnie niebezpieczny jest pył PM2.5, ponieważ jego cząsteczki mają tak małe rozmiary, że bez problemu przedostają się pęcherzyków płucnych, a następnie do krwioobiegu. Pyły PM2.5 i PM10 podwyższają prawdopodobieństwo zachorowania na raka układu oddechowego. Działanie rakotwórcze ma też benzopiren – jeden z WWA. Na negatywny wpływ smogu narażeni są zwłaszcza ludzie starsi, dzieci oraz kobiety ciężarne, u których kontakt ze znajdującymi się w nim substancjami może doprowadzić do poronienia albo przedwczesnego porodu. Z danych zgromadzonych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju wynika, że zanieczyszczone powietrze każdego roku przyczynia się do zgonu 3,5 mln osób. Na Dolnym Śląsku – zgodnie z informacjami przedstawionymi przez Europejską Agencję Środowiska – w 2015 r. smog doprowadził do śmierci 3000 osób.
Jakość powietrza na Dolnym Śląsku
Na Dolnym Śląsku dopuszczalne normy zanieczyszczeń przekraczane są głównie w sezonie grzewczym, co ma związek z wykorzystywaniem węgla niskiej jakości, jak również ze spalaniem w niektórych budynkach plastików, opon, starych mebli oraz innych odpadów. Nie we wszystkich częściach województwa problem nasilony jest w takim samym stopniu. Zawyżony poziom pyłów zawieszonych i benzopirenu wykrywa się najczęściej we Wrocławiu, a tuż za nim znajdują się inne duże miasta regionu, takie jak Wałbrzych, Legnica czy Jelenia Góra. Wynika to przede wszystkim z gęstej zabudowy oraz intensywnego ruchu samochodowego w miastach, ale pewne znaczenie ma też ukształtowanie terenu. Władze i obywatele Wrocławia podejmują działania ukierunkowane na poprawę jakości powietrza w mieście i całym województwie. Temu celowi służy między innymi sponsorowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej program KAWKA, w ramach którego mieszkańcy mogą otrzymać fundusze na wymianę starych pieców. Pomimo tej oraz innych akcji smog nadal stanowi na Dolnym Śląsku poważny problem, dlatego warto wiedzieć, w jaki sposób sprawdzić aktualny stan powietrza i jakie działania podejmować, gdy normy zanieczyszczeń są przekroczone.
Początek stycznia 2018, podobnie jak styczeń ubiegłego roku, przynosi wiele smogowych dni we Wrocławiu. W wielu rejonach miasta normy pyłów przekraczane są wielokrotnie. Wielogodzinna ekspozycja na trującą zawiesinę przekraczającą stężenia pyłów powyżej 200 μg/m³ nie jest już zaskakująca.
Kontrola stanu powietrza
Czystość powietrza jest nieustannie kontrolowana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, dysponujący automatycznymi stacjami pomiarowymi. Informacje zgromadzone przez tę instytucje są prezentowane na stronie GIOŚ. Podobną działalność prowadzą organizacje pozarządowe, takie jak Dolnośląski Alarm Smogowy. Poziom smogu przedstawiają również aplikacje mobilne, na przykład Plume Air Report, Kanarek albo opracowana na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska Jakość Powietrza w Polsce. Ponadto w sprzedaży dostępne są domowe mierniki zanieczyszczenia powietrza, które pozwalają na samodzielne sprawdzenie poziomu smogu. Zaletą tych urządzeń jest to, że wskazują stężenie szkodliwych substancji w konkretnym budynku, podczas gdy stacje pomiarowe prezentują uśrednione pomiary.
Jak zapewnić sobie bezpieczeństwo w czasie dużego natężenia smogu?
W dniach, w których normy zanieczyszczeń są przekroczone, zaleca się ograniczenie aktywności. Nie zawsze jest to możliwe, dlatego warto zdecydować się na noszenie masek przeciwsmogowych. Maski są wyposażone w specjalne filtry, które nie przepuszczają cząsteczek szkodliwych substancji, dzięki czemu nie trafiają one do organizmu wraz z tlenem. Filtr wysokiej klasy wyłapuje nawet 99% zanieczyszczeń, zapewniając ochronę przed smogiem, a także przed pyłkami roślin, bakteriami i wirusami. Producenci wykorzystują filtry HEPA, węglowe, łączone i bioaktywne. Jakość działania maski uzależniona jest również od jej prawidłowego użytkowania. Maskę należy suszyć, czyścić i wymieniać znajdujący się w niej filtr z częstotliwością określoną przez producenta. Wytrzymałość filtra wynosi od kilku godzin do kilku tygodni.
Oczyszczanie powietrza
Osobom, które są w szczególny sposób narażone na negatywne działanie smogu, w czasie jego dużego natężenia zaleca się wychodzenie z domu tylko wtedy, gdy jest to konieczne. Nie jest to wystarczająca forma ochrony, biorąc pod uwagę fakt, że zanieczyszczone powietrze przedostaje się do budynków. W wyeliminowaniu z niego szkodliwych substancji pomogą oczyszczacze powietrza, między innymi produkty marki Klarta, która oferuje serię skutecznych i niedrogich oczyszczaczy powietrza Klarta Forste. Podobnie jak w przypadku masek, w oczyszczaczach wykorzystywanych jest kilka rodzajów filtrów. Urządzenia wyposażone w filtry węglowe lub HEPA potrafią bardzo skutecznie usunąć z domowego powietrza najgroźniejsze substancje smogowe, czyli pyły zawieszone i WWA. Korzyści wynikające z posiadania takich urządzeń dostrzegą przede wszystkim alergicy i astmatycy, ponieważ oczyszczacze powietrza eliminują też kurz, bakterie, grzyby i pyłki roślin. W porównywarce oczyszczaczy powietrza: ranking-oczyszczaczy.pl można wyszukać modele, które pobierają niewiele energii, są proste w obsłudze i ciche.
